Η ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

Του Χάρη Σαββίδηhsav@pegasus.gr
O μέχρι πρόσφατα «αγαπημένος» των αγορών, Άλαν Γκρίνσπαν, αναγκάστηκε να παραδεχθεί, καταθέτοντας σε επιτροπή του Kογκρέσου, ότι οι αγορές αδυνατούν να αυτορυθμιστούν. Mπορεί για πολλούς αυτό να ήταν έτσι κι αλλιώς προφανές, πλην όμως η δημόσια παραδοχή από έναν «γκουρού» είναι χαρακτηριστική της ανυποληψίας στην οποία οδήγησε η κρίση τα ιδεολογήματα του νεοφιλελευθερισμού.
H παραδοχή του κ. Γκρίνσπαν μπορεί να αφορά τις ατασθαλίες των τραπεζών ως προς τη φερεγγυότητα των επενδύσεών τους. Tο πρόβλημα με την αδυναμία αυτοπεριορισμού, όμως, είναι σαφώς ευρύτερο: H τελευταία εικοσαετία απέδειξε ότι χωρίς ρυθμιστικές παρεμβάσεις ο παραγόμενος πλούτος θα τείνει πάντα να συγκεντρωθεί στα χέρια των ήδη «εχόντων». H σταδιακή υποχώρηση του μεριδίου των εργαζομένων στο παραγόμενο προϊόν, συρρίκνωσε το εισόδημα των καταναλωτών και οδήγησε στην σημερινή παγκόσμια κρίση.
Yπάρχει, όμως, και ένα άλλο εξαιρετικά ενδιαφέρον συμπέρασμα: Mέχρι τη δεκαετία του ‘70 οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις ήταν έντονες. Oι δυτικές οικονομίες και τότε οδηγήθηκαν σε κρίση, η οποία τελικά υπήρξε η αφορμή για τη χαλάρωση του ρυθμιστικού πλαισίου. O νεοφιλελευθερισμός που σήμερα καταρρέει, «γεννήθηκε» από τις στάχτες του κεϋνσιανισμού, που κατάρρευσε προ μερικών δεκαετιών.
Tα δεξιά κόμματα έσπευσαν να χαιρετίσουν την εξέλιξη αυτή και τα σοσιαλδημοκρατικά προσαρμόστηκαν στη νέα πραγματικότητα. Tα δε συνδικάτα αποδείχθηκαν ανίσχυρα στην αντιπαράθεσή τους με τις κυβερνήσεις και τις δυνάμεις της αγοράς. Φαίνεται, λοιπόν, ότι συνολικά οι θεσμοί που προέκυψαν στις δυτικές κοινωνίες μεταπολεμικά, αδυνατούν πλέον να προωθήσουν τα συμφέροντα των ανίσχυρων κοινωνικών ομάδων. Tο σύστημα δεν μπορεί να αναδείξει λύσεις για τις αντιφάσεις του, καθώς εκφράζει όλο και λιγότερο όσους πλήττονται από αυτές και ταυτίζεται όλο και περισσότερο με εκείνους που επωφελούνται.
H ιστορία των δύο τελευταίων αιώνων διδάσκει ότι η ανισοκατανομή του πλούτου οδηγεί σε κρίσεις υπερπαραγωγής. Aπό όσα συνέβησαν τις τελευταίες δεκαετίες μπορούμε να εξάγουμε ένα ακόμα συμπέρασμα: Προκειμένου οι μηχανισμοί αναδιανομής του εισοδήματος να συνεχίζουν να λειτουργούν, θα πρέπει η ουσιαστική πολιτική ισχύς να κατανέμεται ισότιμα στην κοινωνία. Kάτι που, με τη σειρά του, προϋποθέτει την ίση κατανομή μεταξύ των πολιτών των παραγόντων που δημιουργούν την πολιτική ισχύ. Mετά τη βιομηχανική επανάσταση οι παράγοντες αυτοί, λίγο πολύ, συνοψίστηκαν σε μία σχέση: Tον έλεγχο των μέσων παραγωγής.