ΔΝΤ: Τραπεζικός εφιάλτης η επιλεκτική χρεοκοπία!

Τεράστιες ζημιές από τα χαρτοφυλάκια των κρατικών τους ομολόγων, οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν με εξίσου μεγάλες «ενέσεις» κεφαλαίων το αργότερο μέσα στο 2012, θα υποστούν οι τράπεζες, όταν διολισθήσει η αξιολόγηση των ελληνικών ομολόγων στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Και αυτή είναι μόνο η μια πλευρά ενός πολύπλευρου τραπεζικού εφιάλτη, που αναδύεται μέσα από την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα.



Η κυβέρνηση μπορεί να προσπαθεί να πείσει ότι η «επιλεκτική χρεοκοπία» δεν είναι ένα πραγματικό γεγονός, αλλά μια μορφή «εικονικής πραγματικότητας», που δημιουργούν αυτοί οι δύστροποι οίκοι αξιολόγησης.


Το ΔΝΤ, όμως, έχει αντίθετη άποψη, όπως φαίνεται από το σκέλος της τελευταίας του έκθεσης, που αφιερώνεται στο ζήτημα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας: η «επιλεκτική χρεοκοπία», ως συνέπεια της εμπλοκής των ιδιωτών πιστωτών στη νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας, θα είναι ένα πραγματικό γεγονός, με πολύ σοβαρές συνέπειες για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο βαδίζει πλέον προς μια αχαρτογράφητη και άκρως επικίνδυνη περιοχή, σύμφωνα με το Ταμείο:


 Η πρώτη και σοβαρότερη συνέπεια της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» (σε αυτό το σημείο το ΔΝΤ ταυτίζεται στις εκτιμήσεις του με την Moody’s) είναι ότι θα προκαλέσει ένα άμεσο και πολύ σοβαρό «χτύπημα» στην κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών. Μετά την «επιλεκτική χρεοκοπία» θα είναι επιβεβλημένο για τις τράπεζες από τα διεθνή λογιστικά πρότυπα να αποτιμήσουν πλέον τα χαρτοφυλάκια των ομολόγων τους στις τρέχουσες, εξαιρετικά χαμηλές τιμές της αγοράς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ταμείου.


 Τι θα σημαίνει αυτό; Οι υπολογισμοί είναι τρομακτικοί: οι ελληνικές τράπεζες έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ομόλογα ονομαστικής αξίας άνω των 50 δισ. ευρώ, η αξία των οποίων στην αγορά είναι σήμερα πολύ μικρότερη (25 δισ. ευρώ; 30 δισ. ευρώ; Ουδείς γνωρίζει). Τα περισσότερα βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια διακράτησης ως τη λήξη: με αυτό το λογιστικό τέχνασμα, οι τράπεζες δεν υποχρεώνονται να γράψουν ζημιές αποτίμησης, αφού υποτίθεται ότι στη λήξη θα πάρουν το 100% των κεφαλαίων τους.


 Αν η «επιλεκτική χρεοκοπία» διαψεύσει αυτή τη βασική υπόθεση, οι τράπεζες θα πρέπει να αποτιμήσουν τα ομόλογα σύμφωνα με την τρέχουσα, χαμηλή αξία τους και να εγγράψουν απροσδιόριστου ύψους ζημιές. Προτιμότερο είναι να μην μπει κανείς στον πειρασμό να προσδιορίσει τις πιθανές ζημιές, σίγουρα όμως θα είναι μεγάλες και οι τράπεζες θα υποστούν ένα ισχυρό πλήγμα στην κεφαλαιακή βάση τους.


Η έκταση του πιθανού προβλήματος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ταμείου, γίνεται αντιληπτή αν ανατρέξει κανείς σε έναν άλλο πίνακα της χθεσινής έκθεσης. Εκεί καταγράφονται οι ανάγκες χρηματοδότησης της χώρας. Και σημειώνεται ότι το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που αποτελεί το έσχατο καταφύγιο των τραπεζών για άντληση κεφαλαίων, αν δεν μπορέσουν να τα βρουν από άλλες πηγές, θα χρειασθεί 19,5 δισ. ευρώ μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του 2011. Υπενθυμίζουμε ότι με το πρώτο μνημόνιο το κεφαλαιακό «μαξιλάρι» για το Ταμείο αυτό είχε υπολογισθεί σε 10 από τα 110 δισ. ευρώ του αρχικού δανείου και τώρα σχεδόν διπλασιάζεται, προφανώς για να καλύψει τις πιθανόν αυξημένες ανάγκες, που θα δημιουργήσει η «επιλεκτική χρεοκοπία».


Η δεύτερη, εξίσου σοβαρή, παράμετρος του τραπεζικού «εφιάλτη» εντοπίζεται από το Ταμείο στη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος. Όπως σημειώνει στην έκθεσή του, οι τράπεζες θα αυξήσουν το προσεχές διάστημα την εξάρτησή τους από την ΕΚΤ, λαμβάνοντας άλλα 30 δισ. ευρώ ρευστότητας με κρατικές εγγυήσεις και ανεβάζοντας το συνολικό άνοιγμα στα 130 δισ. ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 60% του ΑΕΠ.


Αν η Ελλάδα οδηγηθεί στην «επιλεκτική χρεοκοπία», λόγω της εμπλοκής των ιδιωτών στη νέα χρηματοδότηση, και η ΕΚΤ σταματήσει να δανείζει τις τράπεζες με εγγύηση ομόλογα, για την περίοδο που αυτά θα βρίσκονται στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας», το ΔΝΤ τονίζει ότι θα χρειασθεί να παρέμβει η Τράπεζα της Ελλάδος με Έκτακτες Ενισχύσεις Ρευστότητας, με εγγύηση του Δημοσίου (ELA). Ουσιαστικά, δηλαδή, το φορτίο της κάλυψης των εκροών καταθέσεων θα μεταφερθεί στην ΤτΕ από την ΕΚΤ, με όλες τις συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει, αν η Ελλάδα μείνει αρκετό καιρό στην αξιολόγηση «επιλεκτικής χρεοκοπίας», ή αν οι εκροές καταθέσεων είναι μαζικότερες από το αναμενόμενο.


Το ΔΝΤ σημειώνει στην έκθεσή του ότι δεν είναι μόνο το χαρτοφυλάκιο ομολόγων που εκθέτει τις τράπεζες σε κινδύνους απώλειας κεφαλαίων. Το Ταμείο τονίζει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία ελέγχου των χαρτοφυλακίων δανείων των τραπεζών από ανεξάρτητο οίκο, η οποία θα πρέπει να τελειώσει μέχρι το τέλος του έτους. Αν διαπιστωθεί ότι οι τράπεζες δεν σχηματίζουν επαρκείς προβλέψεις για τα προβληματικά δάνεια, στην κατάληξη αυτής της διαδικασίας θα βρεθούν να καταγράφουν πρόσθετες ζημιές, επίσης απροσδιόριστου ύψους.


Πώς θα καλυφθούν αυτές οι ανάγκες κεφαλαίων του τραπεζικού συστήματος; Με έκδοση νέων μετοχών σε μια πολύ «ρηχή» αγορά, με πωλήσεις στοιχείων του ενεργητικού (όπως οι θυγατρικές στην Ν.Α. Ευρώπη), ακόμη και με συγχωνεύσεις μεταξύ ελληνικών τραπεζών, ή με εξαγορές ελληνικών τραπεζών από ξένες.
Μάλιστα, το Ταμείο αποκαλύπτει ότι για μερικές μικρές τράπεζες (πιθανόν εν προκειμένω «φωτογραφίζεται» η TBank) οι εποπτικές αρχές έχουν δώσει διορία ως τα τέλη Σεπτεμβρίου να συγχωνευθούν με μεγαλύτερες (εξ ου, ίσως , και η βιασύνη της διοίκησης του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου να ολοκληρώσει τη διαδικασία απορρόφησης της TBank).


Αν από όλες αυτές τις προσπάθειες οι τράπεζες δεν καταφέρουν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια, δύο δρόμοι ανοίγονται, σύμφωνα με το Ταμείο: ή η προσφυγή στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, εάν πρόκειται για τράπεζες με μεγάλη σημασία για τη σταθερότητα του συστήματος, ή η εκκαθάριση, αν πρόκειται για μικρές τράπεζες.


Το Ταμείο αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι ο δεύτερος δρόμος δεν είναι καθόλου απίθανο να ακολουθηθεί. Γι’ αυτό και σημειώνει ότι οι ελληνικές αρχές δεσμεύθηκαν να βελτιώσουν το θεσμικό πλαίσιο εκκαθάρισης τραπεζών, ξεκαθαρίζοντας και ποιος φορέας θα έχει τον πρώτο λόγο στις σχετικές διαδικασίες (πιθανότατα η Τράπεζα της Ελλάδος).


Προφανές γίνεται από μια προσεκτική ανάγνωση της έκθεσης του ΔΝΤ ότι το τραπεζικό σύστημα εισέρχεται, μαζί με την οικονομία, σε μια πολύ επικίνδυνη περίοδο αστάθειας, όπου πολλά «μαύρα» σενάρια είναι πιθανόν να επιβεβαιωθούν. Και σίγουρα η διολίσθηση της χώρας σε αξιολόγηση «επιλεκτικής χρεοκοπίας» δεν βοηθά καθόλου τις ελληνικές τράπεζες, πολλές εκ των οποίων θα αντιμετωπίσουν σύντομα σοβαρά ζητήματα επιβίωσης στις νέες συνθήκες.