ΚΟΛΑΦΟΣ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΕΙ ΚΑΙ ΤΕΙ

Μεγάλος αριθμός ανωτάτων ιδρυμάτων, απαρχαιωμένες μέθοδοι διδασκαλίας και χαμηλό επίπεδο


Του Αποστολου Λακασα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ


Κόλαφος για τα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ είναι η έκθεση αξιολόγησής τους από την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). Η Ελλάδα έχει υπερβολικά μεγάλο αριθμό ΑΕΙ με πολλούς φοιτητές. Τα ιδρύματα πάσχουν από έλλειψη οργάνωσης, οι πανεπιστημιακοί οφείλουν να βελτιώσουν τον τρόπο διδασκαλίας τους και να δώσουν έμφαση στην έρευνα. Οι φοιτητές είναι χαμηλού επιπέδου, δεν παρακολουθούν τα μαθήματά τους, καθυστερούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Αυτές είναι ορισμένες από τις παρατηρήσεις που περιέχει η έκθεση της ΑΔΙΠ για τα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ (τα οποία είναι τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα – ΑΕΙ), η οποία τονίζει ότι τα προβλήματα των ΑΕΙ δημιουργήθηκαν λόγω της έλλειψης στρατηγικής -«προεκλήθησαν από αβασάνιστες αποφάσεις των τελευταίων 30 χρόνων»- και ζητεί από το υπ. Παιδείας και τα ΑΕΙ να προχωρήσουν σε δραστικές παρεμβάσεις. Ειδικότερα, η έκθεση διαπιστώνει τα ακόλουθα:


- Ο αριθμός των ΑΕΙ -22 πανεπιστήμια και 16 ΤΕΙ- είναι υπερβολικός αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας.


- Υπάρχουν τμήματα και προγράμματα σπουδών τα οποία είναι «μόνο στα χαρτιά», αφού δέχονται φοιτητές πριν καν αποκτήσουν στοιχειώδη αριθμό μόνιμου προσωπικού και υποδομές.


- Πολλά τμήματα και προγράμματα σπουδών δεν έχουν ως αντικείμενο σπουδών συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο, όπως αρμόζει σε προπτυχιακές σπουδές, αλλά κάποια ειδίκευση.


- Η γεωγραφική διασπορά των τμημάτων σε διάφορες πόλεις του ίδιου νομού δεν δικαιολογείται με κριτήρια ποιότητας, ενώ συνεπάγεται αδικαιολόγητο κόστος, λειτουργικά προβλήματα και επικαλύψεις ανθρώπινου δυναμικού και υποδομών.


- Παρατηρείται ανισοκατανομή πόρων και υποδομών τόσο σε απόλυτα μεγέθη όσο και σε αναλογία με τους φοιτητές κάθε ΑΕΙ, με αποτέλεσμα την υποχρηματοδότηση σε επίπεδο τακτικού προϋπολογισμού.


- Σε ορισμένα επιστημονικά πεδία υπάρχει υπερπληθώρα πτυχιούχων, με συνέπεια να μην μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά εργασίας.


- Αναπτύσσονται προπτυχιακά προγράμματα αυθαίρετα, με ακραίες -μεταπτυχιακές στην ουσία- ειδικεύσεις, σε αντίθεση με τις διεθνείς τάσεις.


- Εχει δημιουργηθεί μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών προγραμμάτων, χωρίς σαφείς διαδικασίες επιλογής φοιτητών και επαγγελματικές προοπτικές, με αποτέλεσμα τον πληθωρισμό πτυχίων.


- Υπάρχει ανάγκη εμπλουτισμού του τρόπου διδασκαλίας κατά περίπτωση, με αξιοποίηση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, ενώ πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρακτική άσκηση.


- Τα ΑΕΙ πρέπει να συνδεθούν με την τοπική κοινωνία και τα προγράμματα σπουδών με την ανάπτυξη της οικονομίας.


- Το επίπεδο των φοιτητών είναι χαμηλό, κυρίως λόγω του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ.


- Σε πολλά ΑΕΙ υπάρχουν τρεις διπλές εξεταστικές περίοδοι, με συνέπεια τα ιδρύματα να έχουν μετατραπεί σε «εξεταστικά κέντρα» εις βάρος των μαθημάτων.


- Μόνο λίγοι φοιτητές παρακολουθούν τις παραδόσεις, πάρα πολλοί καθυστερούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, ενώ υπάρχουν και κάποιοι που προσχηματικά μόνο εγγράφονται σε κάποιο τμήμα.


- Το εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό είναι ανεπαρκές, ενώ σε ορισμένα τμήματα η έντονη εξωπανεπιστημιακή απασχόληση δημιουργεί προβλήματα.


- Οι κτιριακές υποδομές και ο εργαστηριακός εξοπλισμός είναι ανεπαρκείς και πεπαλαιωμένοι.


Η έκθεση έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η ηγεσία του υπ. Παιδείας έχει δηλώσει την πρόθεση, με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, να διοργανωθεί διάλογος για νέο νόμο-πλαίσιο στα ΑΕΙ και χωροταξική αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης με συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων και ιδρυμάτων.


Λιγότερα από τα μισά Τμήματα συμμετείχαν στη διαδικασία


Λιγότερα από τα μισά Τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ έχουν εισέλθει στη διαδικασία αξιολόγησης. Βέβαια, έχει σημειωθεί πρόοδος από το 2005 -όταν ψηφίστηκε ο νόμος περί αξιολόγησης- έως σήμερα. «Υπάρχει αναστροφή του αρχικού κλίματος δυσπιστίας προς τον θεσμό» ανέφερε, μιλώντας χθες στην «Κ» ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) κ. Σπύρος Αμούργης. Και πρόσθεσε: «Το βασικό είναι τα ιδρύματα να μπουν στη λογική της αυτοαξιολόγησης, η οποία στη χώρα του «γνώθι σαυτόν» παρουσιάζεται στις ημέρες μας σαν να είναι καινούργιος θεσμός. .. ».


Ειδικότερα, από τα 507 τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ, συνολικά τα 238 βρίσκονται σε κάποια φάση της διαδικασίας, ενώ τα 269 δεν έχουν καν ξεκινήσει. Συγκεκριμένα, σε 66 Τμήματα η εσωτερική αξιολόγηση (γίνεται από τους φοιτητές, πανεπιστημιακούς και διοικητικούς υπαλλήλους του Τμήματος) βρίσκεται σε εξέλιξη και σε 172 έχει ολοκληρωθεί. Από αυτά τα 172 Τμήματα μόλις σε 5 Τμήματα η εξωτερική αξιολόγηση (από εξωτερικούς του ΑΕΙ πανεπιστημιακούς-αξιολογητές) έχει ολοκληρωθεί. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι οι διαδικασίες της εξωτερικής αξιολόγησης σταμάτησαν το 2009 ελλείψει κονδυλίων (οι εξωτερικοί κριτές-πανεπιστημιακοί αποζημιώνονται για τη μετακίνηση κ.λπ.) λόγω της ολοκλήρωσης του Γ΄ ΚΠΣ.


Η πρόοδος της αξιολόγησης υποδηλώνει και τις εσωτερικές διεργασίες εντός των ΑΕΙ και τις αντιδράσεις που υπάρχουν από τους πανεπιστημιακούς και τους φοιτητές. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του Παντείου Πανεπιστημίου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου όπου δεν έχει αρχίσει ούτε καν η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης, ενώ στο ΕΜΠ από τα 9 Τμήματα μόνο το ένα βρίσκεται στην πρώτη φάση αξιολόγησης. Στον αντίποδα, πολλά τμήματα ΤΕΙ έχουν προχωρήσει την αξιολόγηση, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε ένα Τμήμα ΤΕΙ να μπορεί να οργανώσει αυτόνομα (δηλαδή, χωρίς τη σύμπραξη κάποιου πανεπιστημιακού Τμήματος) μεταπτυχιακά προγράμματα. Βέβαια, η έκθεση της ΑΔΙΠ επισημαίνει ότι «σε αρκετές περιπτώσεις η αξιολόγηση του διδακτικού έργου από τους φοιτητές πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της διαδικασίας που ξεκίνησε η ΑΔΙΠ».