ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Της ΕΛΕΝΗΣ ΔΕΛΒΙΝΙΩΤΗ

Υπ' ατμόν η κυβέρνηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου από το φθινόπωρο. Το θέμα θα ανοίξει πολιτικά από τον Σεπτέμβριο, καθώς ήδη το υπουργείο Εσωτερικών έχει δηλώσει πανέτοιμο ως προς την κατάρτιση του σχετικού νομοσχεδίου. Στο κείμενο που έχει «κλειδώσει», η βασική αλλαγή είναι η θεσμοθέτηση της λίστας για τις 120 έδρες του Κοινοβουλίου και το σπάσιμο των περιφερειών σε μονοεδρικές (180 τον αριθμό) στους 52 νομούς της επικράτειας, όπου ο σταυρός θα διατηρηθεί.



Ως προς τον αριθμό των βουλευτών, η κυβέρνηση εμφανίζεται άτολμη να προχωρήσει σε δραστική μείωση του αριθμού των εθνοπατέρων από 300 σε 200, όπως υπήρχαν αρχικές εισηγήσεις, ή να καταργήσει το πλαφόν τού 3% για την εισαγωγή κομμάτων στη Βουλή, διάταξη που θα ευνοούσε νέους πολιτικούς σχηματισμούς. Οι βουλευτές παραμένουν 300 (120 με λίστα και 180 με σταυρό), όπως και η απαγόρευση εισόδου στη Βουλή των κομμάτων με ποσοστό κάτω τού 3% πανελλαδικά.


Η κυβέρνηση έχει στόχο να καλέσει από τον ερχόμενο μήνα όλα τα πολιτικά κόμματα σε συζήτηση για τον νέο εκλογικό νόμο διότι εκτός από τη θεσμική λειτουργία της διαβούλευσης σε ένα τόσο κρίσιμο πολιτικά ζήτημα υπάρχει και ο πρακτικός λόγος της ευρύτερης υποστήριξης που χρειάζεται το συγκεκριμένο νομοθέτημα στη Βουλή. Οπως είναι γνωστό, είναι απαραίτητη η ενισχυμένη στήριξη του νέου εκλογικού νόμου από 200 βουλευτές της παρούσας Βουλής, ώστε να μπορεί να ισχύσει άμεσα κατά τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν. Διαφορετικά, ο νέος εκλογικός νόμος θα ψηφιστεί από τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, θα ισχύσει όμως από τη μεθεπόμενη εκλογική αναμέτρηση.


Βέβαια στην παρούσα φάση υπάρχει μια ιδιομορφία: είναι δεδομένες πλέον οι αλλαγές στον αυτοδιοικητικό χάρτη με τα νέα όρια των δήμων, που ορίστηκαν εξ υπαρχής με την εφαρμογή του «Καλλικράτη». Ετσι θα προκύψει επί της ουσίας πρόβλημα στη λειτουργία των βουλευτών της επόμενης Βουλής, αν αυτή προέλθει με τον εκλογικό νόμο Παυλόπουλου, καθώς εκείνοι θα ξέρουν από την πρώτη ημέρα της νέας τους θητείας ότι στις επόμενες εκλογές θα διεκδικήσουν ψήφο, όχι από την παλαιά τους εκλογική περιφέρεια, αλλά από την αντίστοιχη μονοεδρική, η οποία στο μεταξύ θα έχει δημιουργηθεί με τον νέο εκλογικό νόμο.
Ο νέος εκλογικός νόμος είναι μια παραλλαγή του λεγόμενου γερμανικού μοντέλου προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα. Προσβλέπει σε αυτοδύναμες κυβερνήσεις με αναλογικότητα 87% και πριμοδότηση του πρώτου κόμματος με 40 έδρες αντί 50, που ισχύουν στον παρόντα νόμο Παυλόπουλου. Αυτό μαζί με την ύπαρξη του πλαφόν τού 3% αποτελούν «αγκάθια» στη στήριξη του συγκεκριμένου νόμου από τα κόμματα της Αριστεράς που έχουν ως πάγιο αίτημα την απλή αναλογική και την άρση του αναχώματος του 3% για τα μικρά κόμματα.


Οσον αφορά την κατάρτιση του νέου εκλογικού χάρτη στη χώρα, αυτός θα προκύψει από την αδήριτη ανάγκη να σπάσουν οι μεγάλες περιφέρειες στα αστικά κέντρα και θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τον νέο αυτοδιοικητικό χάρτη έτσι όπως έχει σχεδιαστεί με βάση τον «Καλλικράτη». Ετσι, ενώ οι 120 έδρες της λίστας «ανήκουν» στις 13 περιφέρειες του «Καλλικράτη», οι 180 μονοεδρικές συστήνονται στους 52 νομούς με βάση το εκλογικό μέτρο των 50.000 έως 60.000 κατοίκων. Η νέα αρχιτεκτονική για το κράτος και την Αυτοδιοίκηση ορίζει ότι ο αριθμός των μονοεδρικών που θα δημιουργηθούν σε κάθε νομό θα υπολείπεται του αριθμού των δήμων του «Καλλικράτη», με την ταυτόχρονη δέσμευση ότι όπως οι δήμοι έτσι και οι μονοεδρικές θα περιορίζονται γεωγραφικά στα όρια των νομών της χώρας. Ο αριθμός των μονοεδρικών που θα συσταθούν σε κάθε νομό θα είναι αριθμητικά το λιγότερο μία και το περισσότερο πέντε.

Η μελέτη

Σύμφωνα με τη μελέτη της Επιτροπής Ραγκούση για το νέο εκλογικό σύστημα ανάδειξης των βουλευτών:

* Στη μεγαλύτερη περιφέρεια της επικράτειας, τη Β' Αθηνών, θα δημιουργηθούν 26 μονοεδρικές περιφέρειες στη θέση των 42 εδρών που είναι σήμερα, οι οποίες καλύπτουν τους 35 δήμους του «Καλλικράτη».

* Στην Α' Αθηνών είναι υπό διαμόρφωση 9 μονοεδρικές περιφέρειες, που αντιστοιχούν στα εκλογικά διαμερίσματα του δήμου της Αθήνας.

* Στον Πειραιά (Α' και Β' εκλογική περιφέρεια Πειραιώς) θα συσταθούν 9 μονοεδρικές περιφέρειες, που θα αντιστοιχούν στους 11 δήμους του «Καλλικράτη» μαζί με τα νησιά.

* Στην περιφέρεια της Αττικής θα συσταθούν 7 μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες που θα εκτείνονται στα γεωγραφικά όρια των δήμων του «Καλλικράτη».

* Στη Θεσσαλονίκη (Α' και Β' εκλογική περιφέρεια) οι 14 μονοεδρικές θα αντιστοιχούν στους 17 νέους δήμους της συμπρωτεύουσας.

* Δήμοι και εκλογικές περιφέρειες θα ταυτίζονται στην Καβάλα, την Ημαθία, το Ρέθυμνο και στα νησιά Λευκάδα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Χίο και Σάμο, μετά την απόφαση της κυβέρνησης κατ' εφαρμογή του «Καλλικράτη» ότι κάθε νησί αποτελεί ξεχωριστό δήμο. *

Οι δέκα βασικές αλλαγές στο νέο σχέδιο για τον εκλογικό νόμο

1 Παραμένει το πλήθος των 300 βουλευτών στη Βουλή. Εγκαταλείφθηκε η πρόταση της εκλογής των 200 βουλευτών πανελλαδικά.

2 Οι εκλογικές περιφέρειες χωρίζονται σε μείζονες και σε μονοεδρικές. Στις μείζονες εκλογικές περιφέρειες θα εκλέγονται οι βουλευτές με λίστα και δεν θα χρειάζεται σταυρός προτίμησης. Οι περιφέρειες αυτές συστήνονται στις 13 περιφέρειες του «Καλλικράτη». Ο αριθμός των βουλευτών που θα εκλέγονται σ'αυτές τις περιφέρειες είναι 120 και αντιστοιχούν στο ποσοστό που έχει πάρει το κόμμα στην περιφέρεια, αφού ο ψηφοφόρος επιλέγει κόμμα και όχι υποψήφιο.

3 Συστήνονται 180 μονοεδρικές περιφέρειες σε ολόκληρη την επικράτεια, στους 52 νομούς της χώρας. Η κάθε μία από αυτές τις μονοεδρικές περιφέρειες θα αντιστοιχεί σε 50.000 με 60.000 κατοίκους. Σε αυτές τις περιφέρειες, για να εκλεγούν οι υποψήφιοι, χρειάζονται το σταυρό προτίμησης των ψηφοφόρων.

4 Ο πήχυς της αυτοδυναμίας ορίζεται στο 40,2 %.

5 Παραμένει το ποσοστό 3 % για το πλαφόν εισαγωγής των μικρών κομμάτων στη Βουλή.

6 Παραμένει η αναλογική εκπροσώπηση του 87 %, που υπήρχε στο νόμο Σκανδαλίδη. Το πρώτο κόμμα παίρνει μπόνους 40 εδρών. Με τον ισχύοντα νόμο Παυλόπουλου, η ενίσχυση του πρώτου κόμματος είναι ακόμα μεγαλύτερη, 50 έδρες.

7. Σπάνε οι εκλογικές περιφέρειες - μαμούθ που υπάρχουν στην Ατττική, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.

8. Ο θεσμός των βουλευτών Επικρατείας καταργείται.

9. Καταργούνται οι 42 έδρες της μεγαλύτερης εκλογικής περιφέρειας - της Β' Αθηνών - και δημιουργούνται 26 μονοεδρικές, οι οποίες αναλογικά θα καλύπτουν τους 35 δήμους του «Καλλικράτη» στην περιοχή.

10. Ο αριθμός των μονεδρικών που θα συσταθούν σε κάθε νομό θα είναι μίνιμουμ μία και μάξιμουμ πέντε.