Fast Track ή περιβαλλοντικός έλεγχος a la carte
του Μιχαήλ Δεκλερή,
Πρόεδρου του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος,
Αντιπρόεδρου του ΣτΕ ε.τ.
Τον τελευταίο καιρό έγινε της μόδας ένας αγγλικός όρος «fast track» που καλύπτει την έννοια αυτού που στην ελληνική αποκαλούμε συνήθως «γρήγορο μονοπάτι». Η ιδέα είναι ότι μπορεί να υπάρχει ένας κανονικός δρόμος, αλλά υπάρχει επίσης και ένα γρήγορο μονοπάτι για να επιτύχεις ένα σκοπό. Τοιουτοτρόπως, εξυπονοείται ότι ο κανονικός δρόμος είναι για το μέσο άνθρωπο, ενώ το γρήγορο μονοπάτι είναι για τους έξυπνους, που δεν χάνουν χρόνο στην πιστή τήρηση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την επιδίωξη και πραγμάτωση ενός σκοπού.
Έτσι λοιπόν, οι κοινοί άνθρωποι χάνουν χρόνο συμμορφούμενοι με όρους και προϋποθέσεις για να επιδιώξουν ή να επιτύχουν κάτι, ενώ οι έξυπνοι ξέρουν το γρήγορο μονοπάτι, δηλ. τον τρόπο να αποφύγουν όλες τις υποχρεώσεις, τους περιορισμούς και τις διατυπώσεις που επιβάλλονται για την επίτευξη ενός σκοπού. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι όπου ο όρος χρησιμοποιείται κατά κυριολεξίαν, λ.χ. στην ορειβασία, το γρήγορο μονοπάτι μπορεί να βοηθά στην οικονομία δυνάμεων, κόπου και χρόνου, εκεί όμως που η χρήση του όρου είναι μεταφορική, λ.χ. εκεί που χρησιμοποιείται για την υπέρβαση ηθικών και νομικών εμποδίων, το γρήγορο μονοπάτι σημαίνει πράγματι υπέρβαση ή παράβαση του νόμου και οπωσδήποτε τη διάπραξη αδικίας που δεν θα ήτο άλλως εφικτή.
Στη χώρα μας, η επινόηση και επίκληση του fast track έγινε τον τελευταίο καιρό και μάλιστα από κυβερνητικές πηγές, προερχομένη όμως από αγοραίους υποβολείς. Η αγορά που έχει χωνέψει και σέβεται τον νόμιμο ρόλο της δεν αντιλαμβάνεται (δηλ. δεν πρέπει να αντιλαμβάνεται) την γενική και άνευ οιασδήποτε εξαιρέσεως τήρηση της νομιμότητος ως μία διαδικασία που προορίζεται για τους κουτούς, ενώ οι «έξυπνοι» ξέρουν πάντοτε να βρίσκουν ένα γρήγορο μονοπάτι με το οποίο μπορούν να αποφεύγουν ανεπιθύμητους περιορισμούς. Κατά την λογική αυτή, κανένας λόγος δημοσίου συμφέροντος δεν αποκλείει την χρήση του γρήγορου μονοπατιού. Προέχει πάντοτε το συμφέρον της αγοράς και η ταχύτης στην επίτευξη των αγοραίων σκοπών. Όλοι οι αγοραίοι εκ προοιμίου θρηνολογούν για την γραφειοκρατία και τις περιττές διατυπώσεις της, που αποτελούν γι’ αυτούς πολλές και περιττές υπογραφές.
Αν αυτό δεν είναι εκδήλωση αγοραίου θράσους, είναι οπωσδήποτε άγνοια των απαιτήσεων της εννόμου τάξεως σε Κράτος Δικαίου όπως η Ελλάς. Με προφανή δημαγωγική εκμετάλλευση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών που έχει η συνεχιζομένη κρίση της Χώρας, η μέθοδος του «γρήγορου μονοπατιού» προβάλλεται ως αυτονόητος στις περιπτώσεις των μεγάλων επενδύσεων και έργων, προδήλως για να αποφευχθεί ο περιβαλλοντικός έλεγχος των έργων αυτών. Κατ’ αρχήν ο περιβαλλοντικός έλεγχος δεν διακρίνει μεταξύ μεγάλων και μικρών έργων. Όλα τα έργα, μικρά ή μεγάλα, υποβάλλονται στον ίδιο επιστημονικό / περιβαλλοντικό έλεγχο, με τα ίδια κριτήρια, χωρίς να γίνεται έκπτωση προκειμένου περί των μεγάλων έργων. Ο λόγος είναι αυτονόητος, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον μεγάλα έργα ενέχουν και μεγάλους κινδύνους για το περιβάλλον. Προδήλως, όμως, στον νου ορισμένων πολιτικών, οι οποίοι, με το αζημίωτο ή μη, αισθάνονται ευγνωμοσύνη προς τους μεγάλους επενδυτές, προέχει η προσδοκία του «μεγάλου χρήματος» που αναμένεται από την «μεγάλη επένδυση», οι οποίοι μάλιστα μπορεί να θεωρούν και αυτονόητο ότι σε τέτοιες περιπτώσεις επιβάλλεται και κάποια «έκπτωση» του περιβαλλοντικού ελέγχου, κατά τα αγοραία ήθη. Διότι, κατά τα εμφατικώς τονιζόμενα, οι πολλοί έλεγχοι αποθαρρύνουν τις επενδύσεις και προδιαθέτουν δυσμενώς τους επενδυτές.
Με άλλα λόγια, οι αγοραίοι και οι προστάτες τους, επιθυμούν ένα είδος περιβαλλοντικού ελέγχου a la carte! Δυστυχώς τις σκέψεις αυτές ενισχύει το πρόσφατο νομοσχέδιο «Eπιτάχυνση και διαφάνεια της υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων», το οποίο πρέπει να θεωρηθεί αντισυνταγματικό από την αρχή μέχρι τέλους, και ως τοιούτο πρέπει να απορριφθεί από τη Βουλή, και εν αδρανεία αυτής, να κηρυχθεί αντισυνταγματικό από τα Δικαστήρια. Αν η σύγχρονη Ελλάς έχει συνεισφέρει κάτι στην ανθρωπότητα και στον παγκόσμιο πολιτισμό σήμερα, αυτό είναι στο σύστημα αποτελεσματικής προστασίας που θέσπισε το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ κατά τα έτη 1990-1999 και απετέλεσε έκτοτε παγκόσμιο υπόδειγμα. Το σύστημα αυτό δεν θα εξευτελιστεί χάριν δήθεν μεγάλων έργων, και πράγματι μεγάλης ανομίας. Αυτό δεν θα το επιτρέψουν ούτε το οικολογικό κίνημα της Χώρας, ούτε τα Δικαστήρια.
του Μιχαήλ Δεκλερή,
Πρόεδρου του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος,
Αντιπρόεδρου του ΣτΕ ε.τ.
Τον τελευταίο καιρό έγινε της μόδας ένας αγγλικός όρος «fast track» που καλύπτει την έννοια αυτού που στην ελληνική αποκαλούμε συνήθως «γρήγορο μονοπάτι». Η ιδέα είναι ότι μπορεί να υπάρχει ένας κανονικός δρόμος, αλλά υπάρχει επίσης και ένα γρήγορο μονοπάτι για να επιτύχεις ένα σκοπό. Τοιουτοτρόπως, εξυπονοείται ότι ο κανονικός δρόμος είναι για το μέσο άνθρωπο, ενώ το γρήγορο μονοπάτι είναι για τους έξυπνους, που δεν χάνουν χρόνο στην πιστή τήρηση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την επιδίωξη και πραγμάτωση ενός σκοπού.
Έτσι λοιπόν, οι κοινοί άνθρωποι χάνουν χρόνο συμμορφούμενοι με όρους και προϋποθέσεις για να επιδιώξουν ή να επιτύχουν κάτι, ενώ οι έξυπνοι ξέρουν το γρήγορο μονοπάτι, δηλ. τον τρόπο να αποφύγουν όλες τις υποχρεώσεις, τους περιορισμούς και τις διατυπώσεις που επιβάλλονται για την επίτευξη ενός σκοπού. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι όπου ο όρος χρησιμοποιείται κατά κυριολεξίαν, λ.χ. στην ορειβασία, το γρήγορο μονοπάτι μπορεί να βοηθά στην οικονομία δυνάμεων, κόπου και χρόνου, εκεί όμως που η χρήση του όρου είναι μεταφορική, λ.χ. εκεί που χρησιμοποιείται για την υπέρβαση ηθικών και νομικών εμποδίων, το γρήγορο μονοπάτι σημαίνει πράγματι υπέρβαση ή παράβαση του νόμου και οπωσδήποτε τη διάπραξη αδικίας που δεν θα ήτο άλλως εφικτή.
Στη χώρα μας, η επινόηση και επίκληση του fast track έγινε τον τελευταίο καιρό και μάλιστα από κυβερνητικές πηγές, προερχομένη όμως από αγοραίους υποβολείς. Η αγορά που έχει χωνέψει και σέβεται τον νόμιμο ρόλο της δεν αντιλαμβάνεται (δηλ. δεν πρέπει να αντιλαμβάνεται) την γενική και άνευ οιασδήποτε εξαιρέσεως τήρηση της νομιμότητος ως μία διαδικασία που προορίζεται για τους κουτούς, ενώ οι «έξυπνοι» ξέρουν πάντοτε να βρίσκουν ένα γρήγορο μονοπάτι με το οποίο μπορούν να αποφεύγουν ανεπιθύμητους περιορισμούς. Κατά την λογική αυτή, κανένας λόγος δημοσίου συμφέροντος δεν αποκλείει την χρήση του γρήγορου μονοπατιού. Προέχει πάντοτε το συμφέρον της αγοράς και η ταχύτης στην επίτευξη των αγοραίων σκοπών. Όλοι οι αγοραίοι εκ προοιμίου θρηνολογούν για την γραφειοκρατία και τις περιττές διατυπώσεις της, που αποτελούν γι’ αυτούς πολλές και περιττές υπογραφές.
Αν αυτό δεν είναι εκδήλωση αγοραίου θράσους, είναι οπωσδήποτε άγνοια των απαιτήσεων της εννόμου τάξεως σε Κράτος Δικαίου όπως η Ελλάς. Με προφανή δημαγωγική εκμετάλλευση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών που έχει η συνεχιζομένη κρίση της Χώρας, η μέθοδος του «γρήγορου μονοπατιού» προβάλλεται ως αυτονόητος στις περιπτώσεις των μεγάλων επενδύσεων και έργων, προδήλως για να αποφευχθεί ο περιβαλλοντικός έλεγχος των έργων αυτών. Κατ’ αρχήν ο περιβαλλοντικός έλεγχος δεν διακρίνει μεταξύ μεγάλων και μικρών έργων. Όλα τα έργα, μικρά ή μεγάλα, υποβάλλονται στον ίδιο επιστημονικό / περιβαλλοντικό έλεγχο, με τα ίδια κριτήρια, χωρίς να γίνεται έκπτωση προκειμένου περί των μεγάλων έργων. Ο λόγος είναι αυτονόητος, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον μεγάλα έργα ενέχουν και μεγάλους κινδύνους για το περιβάλλον. Προδήλως, όμως, στον νου ορισμένων πολιτικών, οι οποίοι, με το αζημίωτο ή μη, αισθάνονται ευγνωμοσύνη προς τους μεγάλους επενδυτές, προέχει η προσδοκία του «μεγάλου χρήματος» που αναμένεται από την «μεγάλη επένδυση», οι οποίοι μάλιστα μπορεί να θεωρούν και αυτονόητο ότι σε τέτοιες περιπτώσεις επιβάλλεται και κάποια «έκπτωση» του περιβαλλοντικού ελέγχου, κατά τα αγοραία ήθη. Διότι, κατά τα εμφατικώς τονιζόμενα, οι πολλοί έλεγχοι αποθαρρύνουν τις επενδύσεις και προδιαθέτουν δυσμενώς τους επενδυτές.
Με άλλα λόγια, οι αγοραίοι και οι προστάτες τους, επιθυμούν ένα είδος περιβαλλοντικού ελέγχου a la carte! Δυστυχώς τις σκέψεις αυτές ενισχύει το πρόσφατο νομοσχέδιο «Eπιτάχυνση και διαφάνεια της υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων», το οποίο πρέπει να θεωρηθεί αντισυνταγματικό από την αρχή μέχρι τέλους, και ως τοιούτο πρέπει να απορριφθεί από τη Βουλή, και εν αδρανεία αυτής, να κηρυχθεί αντισυνταγματικό από τα Δικαστήρια. Αν η σύγχρονη Ελλάς έχει συνεισφέρει κάτι στην ανθρωπότητα και στον παγκόσμιο πολιτισμό σήμερα, αυτό είναι στο σύστημα αποτελεσματικής προστασίας που θέσπισε το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ κατά τα έτη 1990-1999 και απετέλεσε έκτοτε παγκόσμιο υπόδειγμα. Το σύστημα αυτό δεν θα εξευτελιστεί χάριν δήθεν μεγάλων έργων, και πράγματι μεγάλης ανομίας. Αυτό δεν θα το επιτρέψουν ούτε το οικολογικό κίνημα της Χώρας, ούτε τα Δικαστήρια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου